Mastceltumor
Wat is een mastceltumor?
Een mastceltumor of een mastocytoma is een frequent voorkomende kwaadaardige huidtumor, uitgaande van de mastcellen in de huid.
Mastcellen zijn voornamelijk gekend in allergische reacties. Denk maar bijvoorbeeld aan de cellen die bij een wespensteek zorgen voor de opzwelling van het gezicht.
Mastcellen zijn aanwezig in de huid, in slijmvlies van het maagdarmkanaal en de ademhalingswegen, in beenmerg, milt en lever.
Zij spelen een rol bij afweer en zorgen voor ontstekingsreacties (bv na een insektenbeet). Zij spelen ook een rol bij overgevoeligheidsziekten (bv astma).
Mastocytomen zijn de meest voorkomende huidtumoren bij de hond en de op een na meest voorkomende huidtumoren bij de kat. Het beeld van deze tumor verschilt echter sterk bij hond en kat.
Een mastceltumor komt voornamelijk voor bij oudere dieren (gemiddeld rond 9 jaar). Toch worden ze ook vaak gezien bij jonge dieren.
Bij sommige honden rassen komen mastceltumoren vaker voor.
- boxers
- bostonterriërs
- bulterriërs
- bulmastiffs
- cockerspaniëls
- staffordshireterriërs
- foxterriërs
- Engelse buldogs
- teckels
- labrador-retrievers
- golden retrievers
- beagles
- mopshonden
- schnauzers
- sharpeis
- Rhodesian ridgebacks
- weimaraners
- Australian cattle dog
Hier zien we 2 voorbeelden van mastceltumoren. Op de linkse foto zijn zowel de ‘roze’ nodule bovenaan als de rode onderaan mastocytoma’s.
De rechtse foto toont een mastocytoma ter hoogte van de balzak.
Een mastceltumor wordt beoordeeld op zijn kwaadaardigheid, onderverdeeld in 3 graden van “weinig kwaadaardig” naar “zeer kwaadaardig”.
Hoe hoger de graad hoe meer kans op uitzaaiingen naar onder andere : de lever, milt en lymfeknopen. Bijkomend is er een grotere kans dat de mastceltumor terugkeert na een chirurgische verwijdering.
De gradatie van een mastceltumor wordt bepaalt aan de hand van een weelselbiopt :
- Graad I is een goed gedifferentieerde tumor
- Graad II is matig gedifferentieerd tumor
- Graad III is slecht gedifferentieerd tumor
Symptomen
- De tumor kan zich zowel in de huid als eronder bevinden.
- De grootte kan variëren van enkele mimimeters tot meerdere centimeters.
- De grootte van de tumor kan veranderen.
- De tumor kan sterk variëren van lokalisatie.
verheven of opengebarsten nodule in de huid.
meestal solitair, in 10% van de gevallen multipel.
diameter van 1 tot 10 cm wat betreft de stevigheid varieert de tumor van erg zacht tot heel stevig haaruitval. - Groeien en krimpen van de tumor (lokaal ontstekingseffect).
- Soms geen gezwel, maar enkele discrete huidveranderingen zoals kleine rode verhevenheden na manipulatie van het gezwel zien we veelal een bleek centrum en een gestuwde periferie.
We spreken van ‘het teken van Darier’. Dit wordt verklaard door de stoffen die de mastcellen vrijstellen na maniplatie. - Mastceltumoren lokaliseren zich meestal op de romp (50-60%), soms op de ledematen (25%) en slechts zelden op hoofd en hals.
Tumorale mastcellen produceren veel meer stoffen dan een “gezonde” mastcel.
Als gevolg van die overproductie kunnen algemene symptomen optreden :
- Stimuleren van de stof histamine, wat zorgt voor maagzuurdiscretie en een vertraagde wondheling.
Hieruit voort komen symptomen als :
- Bloed braken
- Bloed bij de ontlasting
Prognose
De graad van de tumor heeft een invloed op de prognose. Hoe hoger de graad is, hoe slechter de prognose is.
Bij de onderhuidse vorm zien we vaak geen extra klachten optreden.
Bij de agressievere kunnen algemene klachten tot uiting komen daar ze zich in de lever, milt, lymfeklieren en bot kunnen metastaseren.
De prognose is afhankelijk van de lokalisatie:
- GOED : Ledematen
- SLECHT : mond, anus en gelsachtsorganen
- ZEER SLECHT : ingewanden en beenmerg (+/- 3 maanden tot aan sterfte)
De prognose wordt slechter naargelang de graad stijgt :
- Graad I: 80-90% lange-termijn-overleving na complete chirurgie
- Graad II: 60-75%
- Graad III: sterfte binnen 6 maanden
*Hoe hoger de graad van de tumor, hoe meer kans op metastasen bij primaire diagnose en hoe hoger de kans op herval.
Diagnose
- Cytologie : Via een naaldpunctie kunnen enkele cellen uit het gezwel verwijderd worden en onder de microscoop bekeken worden.
Op de foto is een typische microscopisch beeld zichtbaar van mastcellen met karakteristieke paarse korreling na kleuring. Een grote ronde paarse kern met errond allemaal paarse korrels.
*Op basis van de cytologie kan de diagnose dan ook bevestigd worden.
- Echografie : van de buik, deze echografie wordt ten zeerste geadviseerd om eventuele uitzaaiingen naar inwendige organen te diagnostiseren. Dit is bepalend voor de keuze van een al dan niet chirurgische ingreep.
Bij dieren waarbij metastaseontwikkeling (kwaadaardig gezwel) plaatsvindt, zal meestal de regionale lymfeknoop als eerste aangetast worden.
Bij andere dieren is de verspreiding van de tumor zichtbaar als tumorhaarden in de onmiddellijke omgeving van de primaire tumor.
De verspreiding ban de tumor kan ook optreden naar de lymfeknopen op afstand, de milt, de lever.
In sommige gevallen breidt de tumor zich uit tot het beenmerg (mastcel-leukemie).
Bij de kat worde de mastcel-leukemie vaker gezien.
Wist je dat?
Honden en katten erg veel lymfeknopen hebben. Er zijn er 5 paar die vlak onder de huid liggen en bij elk lichamelijk onderzoek door de dierenarts worden gevoeld.
- Ln. Mandibularis (van de onderkaak): ligt onder het oor en onder de grotere speekselklier die daar ligt.
Deze lymfeknoop is vaak goed te voelen en draineert onder aandere het gebit. - Ln. Prescapularis (voor het schouderblad) of Ln. Cervicalis superficialis (oppervlakkige nek) : Deze ligt onder een spier net voor en onder het schoudergewricht.
Als deze lymfeknoop niet vergroot is, is hij vaak moeilijk te voelen en darineert de hals. - Ln. Axillaris (okselholte).
Deze is normaal niet te voelen. Draineert de voorpoot en melkklieren. - Ln. Inguinalis superficialis (oppervlakkige lies) is gelegen tussen de achterpoten.
Draineert de achterpoten en de melkklieren. - Ln. Popliteus: in de knieholte, vaak omgeven door veel vet.
Draineert de onderbenen (achter).
Behandeling
Chirurgie krijgt altijd de voorkeur als behandeling.
Rekeninghoudend met mogelijks lange onderhuidse uitlopers van de mastceltumoren (tot 2 cm lang). Dit heeft als gevolg dat er 3CM extra weefsel rondom het de tumoren dient te worden weggenomen en 1 in takte weefsellaag onder de tumor.
Op sommige plaatsen zoals aan de poten is dit uiteraard niet mogelijk en wordt er standaard zoveel als mogelijk weggenomen.
Na de operatie wordt het gezwel opgestuurd voor verder histologisch onderzoek.
Aan de hand van dit onderzoek kan :
- Controle op achtergebleven tumorcellen in het lichaam.
- Bevestiging van de diagnose. diagnose bevestigd worden.
- Bepalen van de tumor gradatie.
Uitzaaiingen?
Enkel wanneer de tumor onvolledig is weggenomen (geen tumorvrije marges) of wanneer er metastasen (uitzaaiingen) zijn, is een verdere behandeling nodig :
- Het mastocytoma is heel gevoelig aan radiatietherapie*. Bestraling geeft de beste resultaten wanneer de tumor eerst chirurgisch verwijderd is om vervolgens enkel de uitlopers te bestralen.
*Deze therapie is momenteel enkel beschikbaar in het buitenland (Duitsland of Frankrijk).
Dit is een lokale behandelingsvorm en werkt niet preventief tegen metastasen of bijkomende tumoren.
- Chemotherapie is een palliatieve behandeling en wordt toegepast bij multipele huidtumoren of bij uitzaaiingen.
